مقالات علمی

توضیحات

منتشر شده در پنج شنبه, 07 دی 1391 10:54

کشاورزی ارگانیک -غذاهای ارگانیک

تولیدات ارگانیک گواهی شده باید تمام مراحل تولید بسته بندی و فرآوری را زیر نظر اعضای گواهی دهنده طی کرده باشند. و تولیدات توسط انجمن های گواهی دهنده برچسب دریافت کنند.به این نکته توجه کنید که برچسب ارگانیک باید در طول مراحل فرآیند و تولید رعایت گردد.

گواهي ارگانیک(organic certification) یعنی اینکه این محصول فرآیندهای ارگانیک را طی کرده. این برچسب اسم شرکت گواهی دهنده و نوع استاندارد آنرا مشخص کرده است .

برای آشنا کردن مصرف کنندگان، این برچسب می تواند بعنوان راهنما باشد. شرکت های گواهی دهنده به تمام مراحل تولید و فرآیند این محصولات نظارت دارند.
شرکت های گواهی دهنده در سراسر دنیا گسترده شده و اغلب آنها در کشورهای توسعه یافته هستند. استانداردهای داوطلبانه بین الملی مانند سطوح بین المللی سازمان بهداشت جهاني,(WHO) فدراسيون بين المللي محصولات ارگانيک (IFOAM) ,کمیسیون کدکس غذایی برای تمام تولیدات فرآیندها و برچسب ها راهنمای بین المللی تولید می کند و از تقلب و گول زدن جلوگیری می کند.
این راهنما مورد قبول تمامی اعضای کمیسیون کدکس غذایی می باشد. بخش خصوصی که راهنمای کدکس غذایی را ارزیابی می کند برای تولیدات ارگانیک و فرآیند آن IFOAM است.
راهنمای کدکس و IFOAM هر دو استانداردهایی برای تولید و فرآوری تولیدات کشاورزی ارگانیک و نهاده های مورد استفاده دارند که از جابجایی ، ذخیره سازی ، فرآیند ، بسته بندی و حمل ونقل و موادی که می توان در تولید این محصولات بکار برد شامل می گردد.

این قوانین بطور منظم بازبینی می گردند و در اختیار بازرسان گواهی دهنده قرار می گیرد.

استانداردهای اجباری بین المللی راهنمای کدکس غذایی و IFOAM دارای حداقل استانداردها برای کشاورزی ارگانیک هستند و قصد دارد که به راهنمایی دولتها و گواهی دهنده ها بپردازد بعضی از کشورها نیز مانند اتحادیه اروپا ، ژاپن ، آرژانتین و آفریقا دارای استانداردهای خاص خود هستند.

غذاهاي ارگانيک براي قلب بهترند
محققان آمريکايي مي گويند ميوه ها و سبزيجات ارگانيک در مقايسه با انواعي که به روش هاي رايج رشد داده مي شوند براي سلامت قلب بهترند.

به گزارش بي بي سي ، نتايج يک مطالعه ۱۰ ساله با مقايسه گوجه فرنگي ارگانيک با محصول استاندارد نشان داه است سطوح فلاونوئيد ها که نوعي آنتي اکسيدان هستند در فرآورده ارگانيک تقريبا دو برابر است.
فلاونوئيدها ترکيباتي هستند که فشار خون را کاهش مي دهند و لذا از خطر بيماري هاي قلبي و سکته مغزي نيز مي کاهند.

محققان مي گويند علت اين تفاوت به نتيروژن موجود در خاک مربوط مي شود.
محققان دانشگاه کاليفرنيا ميزان دو فلاونوئيد به نام هاي quercetin و kaempferol در گوجه فرنگي خشک اندازه گيري کرده و دريافتند بطور متوسط ميزان اين دو در نمونه هاي ارگانيک گوجه فرنگي به ترتيب ۷۹ و ۹۷ درصد بيشتراست.
سطوح متفاوت فلاونوئيدها در گوجه فرنگي احتمالا به عدم حضور کود در کشاورزي ارگانيک مربوط مي شود. اين ترکيبات به صورت يک مکانيسم دفاعي تحريک شده در اثر کمبود ماده مغذي مانند کمبود نيتروژن در خاک توليد مي شوند.

نيتروژن غير آلي موجود در کودهاي رايج براحتي در دسترس گياه قرار مي گيرند و بنابراين کود دهي زياد احتمالا باعث کاهش سطوح فلاونوئيدها مي شود. غـذاهـاي ارگـانـيک به غذاهايي اطلاق مي گـردد کـه بـدون اســتفاده از آفـت کش ها و علف کش هـاي مصـنـوعــي و ارگانيسمهاي اصلاح شده ژنتيک توليد شده باشند.

معيار سبزيجات، ميوه ها و حبوبات ارگانيک:
۱- خـاک ايمن: حداقل از ۳ سال قبل از برداشت محصول، زمـين زراعــي نبايستي با آب فاضلاب آبياري شده باشد. خاک نيز بايد عاري ازاملاح سرب و کلرايد پتاسيم باشد.
۲- عدم اصلاح سازي:هيچگونه مواد افزودني (مثل شيرين کننده ها و رنگ دهنده هاي مصنوعي)، پرتو دهي با پرتوهاي يونيزه کننده و اصلاح ژنتيک نبايستي در روند توليد محصول بکار رفته باشد.
۳- ذخيره سازي و انبار مجزا: محصولات ارگانيک بايد از محصولات غير ارگانيک تفکيک شده و بطور جداگانه نگه داري شوند.
۴- عدم استفاده از مواد شيميايي مصنوعي: عدم استفاده از ترکيبات شيميايي مصنوعي نظير کودهاي شيميايي، آفت کشها، حشره کشها و علف کشها. (از ۳ سال قبل از برداشت محصول)

معيار گوشت، شير، تخم مرغ و ديگر فرآورده هاي حيواني ارگانيک:
۱- حيوانات ميبايستي حداکثر از روز دوم تولد به روش ارگانيک پرورش يافته باشند.
۲- خوراک ارگانيک: تغذيه دام و طيور بايد ۱۰۰ درصد از خوراک ارگانيک بوده باشد.
۳- هيچگونه آنتي بيوتيک و هورمون نبايد استفاده شود.
۴- حيوانات چرنده بايستي از مرتع مناسب برخوردار باشند. هر حيوان بايد از سرپناه، آب سالم، رژيم غذايي متعادل، هواي تازه، نور مستقيم آفتاب و فضاي کافي براي حرکت برخوردار باشد.
۵- ذخيره سازي و انبار مجزا: فرآورده هاي ارگانيک بايستي از محصولات غير ارگانيک تفکيک شده و جداگانه نگه داري شوند.
نکته:در کشاورزي سنتي از کودهاي مصنوعي و در کشاورزي ارگانيک از کودهاي طبيعي مانند کمپوست استفاده ميگردد.
نکته:در کشاورزي سنتي از آفت کشهاي مصنوعي و در کشاورزي ارگانيک از حشرات و پرندگان نافع، محدود کردن جفتگيري آفات، کندن علفهاي هرز و در صورت نياز از حشره کشهاي مجاز کشاورزي ارگانيک نظير اسيد بوريک براي کنترل و ريشه کن کردن آفات استفاده ميشود.

مضرات کشاورزي و محصولات تهيه شده به روش سنتي:
۱- در کشاورزي سنتي و متعارف از بيش از ۳۰۰ ترکيب شيميايي خطرناک و مصنوعي نظير آفت کشها، علف کشها و کودهاي شيمايي بمنظور کنترل آفات و حشرات و حاصلخيز سازي خاک استفاده ميگردد که بقاياي اين مواد پس از ورود به بدن ميتواند موجب مشکلات عديده اي گردد منجمله: بروزنقصهاي مادرزادي، تولد نوزاد با وزن کم، اختلال در سيکل ماهانه زنان، سقط جنين، بلوغ زودرس و يا دير رس، يائسگي پيش رس، تغيير در رفتار جنسي، کاهش تعداد اسپرم مردان، کاهش باروري و يا ناباروري، تغيير در سرعت متابوليسم، اختلال در سيستم غدد داخلي، ضعف عضلاني، کاهش حافظه، آسيب به سيستم عصبي و مغز، کاهش کارايي سيستم ايمني بدن و سرطانزايي. يافته ها حاکي از آنست که ۶۰ درصد سموم دفع آفات، ۹۰ درصد قارچ کشها و ۳۰ درصد حشره کشها سرطانزا ميباشند.
۲- استفاده از کودهاي شيمايي و آفت کشها سبب آلودگي آب، خاک و هوا ميگردند.
۳- استفاده بي رويه از کودهاي شيميايي و آفت کشها موجب ميشود تا آفتها نسبت به سموم مقاوم گرديده و آفتهاي جديدي نيز ظاهر گردند.
۴- پرتو دهي محصولات يعني آنکه محصولات را در معرض ميزان کنترل شده پرتوهاي يونيزه کننده قرار ميدهند تا اينکه باکتريهايي نظير E.coli و سالمونلا نابود گرديده و درواقع محصولا را به اين طريق ضد عفوني ميکنند. کنترل حشرات و انگلها، افزايش ماندگاري و جلوگيري از جوانه زدن از ديگر علل پرتودهي محصولات غذايي ميباشد. اما اين پرتودهي موجب: ۱-از دست رفتن ميزان اندکي از مواد مغذي محصولات ميشود. ۲-هنگامي که مواد غذايي پرتودهي ميشوند مواد شيميايي سرطان زايي بنام Cyclobutanones تشکيل ميگردد.
۵- مهندسي ژنتيک و يا اصلاح ژنتيک محصولات به جداسازي، دستکاري و انتقال ژنها اطلاق ميگردد. در اين روش ژنهاي با خاصيت مطلوب از يک گونه جدا گرديده و به گونه هدف انتقال داده ميشود. بهبود کيفيت، افزايش توليد، ايجاد يک صفت مطلوب و مقاوم ساختن محصولات در برابر آفتها و تنشهاي محيطي از کاربردهاي مهندسي ژنتيک ميباشد. مضرات محصولات اصلاح شده ژنتيکي شامل بروز نقصهاي مادرزادي، کاهش طول عمر، افزايش حساسيت زايي مواد غذايي (بعلت تغيير در زنجيره پروتئينها)، فقر مواد مغذي، مقاومت آنتي بيوتيکي (احتمال دارد ژنهاي مقاوم در برابر آنتي بيوتيک ها به باکتريهاي بيماريزا در بدن منتقل گردد و يک بيماري جديد و مقاوم در برابر آنتي بيوتيکها ايجاد شود).
۶- استفاده هورمونها در دام و طيور رشد آنها را تسريع کرده و فربه شدن آنها را سرعت ميبخشد. اما از ارزش غذايي آنها ميکاهد. آنتي بيوتيکها هم که براي جلوگيري از بيمار شدن دام و طيور مورد استفاده قرار ميگرند ميتواند در انسان مقاومت آنتي بيوتيکي ايجاد کند.
نکته: از ميان مواد غذايي که به روش سنتي عرضه ميگردند سيب، هلو، گلابي، سيب زميني، زردآلو، اسفناج، توت فرنگي، شليل،انگور، کرفس، تمشک و گيلاس بيشترين و کيوي، انبه، پياز، موز، بروکلي، گل کلم،آ ناناس، ذرت؛ نخود فرنگي، آوکادو، هندوانه، آلو و بادنجان کمترين آلودگي را به باقيمانده آفت کشها دارند.

فوايد زراعت ارگانيک:
۱- در کشاورزي ارگانيک آب توسط مواد شيميايي آلاينده مانند کودهاي مصنوعي، آلوده نميگردد.
۲- در کشاورزي ارگانيک تعادل اکوسيستم و حاصلخيزي خاک حفظ ميگردد. فرسايش خاک نيز تا ۵۰ درصد کاهش مي يابد.
۳- تنوع زيستي در زمينهاي زراعي ارگانيک ۵۷ درصد بيشتر است. (به علت عدم استفاده از سموم آفت کش و علف کش)
۴- کشاورزان در معرض سموم و آلاينده هاي کمتري قرار ميگيرند.

فوايد مصرف مواد غذايي ارگانيک:
۱- ارزش غذايي بالاتري دارند. ميزان ويتامين C ، کلسيم، منيزيوم، آهن و فسفر در مواد غذايي ارگانيک بيشتر است.
۲- مواد غذايي ارگانيک حاوي آنتي اکسيدان بيشتري ميباشند. در مواد غذايي ارگانيک آنتي اکسيدان Phenolic بيشتر يافت ميگردد (۵۰ درصد بيشتر از محصولات غير ارگانيک). چراکه آفت کشهاي مصنوعي توليد اين مواد را در گياهان کاهش داده اما کودهاي حيواني و آلي بکار رفته در کشاورزي ارگانيک توليدآنها را افزايش ميدهد.
۳- کمتر سمي هستند. محصولات ارگانيک سالم تر بوده و به بقاياي آفت کشهاي آلي کمتر آلوده ميباشند. همچنين اين محصولات فاقد افزدنيهاي غذايي بوده و طبعا سالمتر ميباشند.
۴- خوشمزه و خوش طعم تر هستند. يکي از دلايل آن اين است که محصولات ارگانيک پس از برداشت در مدت زمان کمتري بدست مصرف کننده رسيده و تازه تر ميباشند. و همچنين در محصولات تهيه شده به روش سنتي، با فرآوريها و دستکاريهايي که بروي آنها صورت ميگيرد تنها به ظاهر، رنگ، بالا بردن ماندگاري، افزايش توليد و مقاوم کردن آنها در برابر صدمات ناشي از حمل و انبار داري توجه ميشود و نه کيفيت و ارزش تغذيه اي آن.
۵- توليد کنندگان محصولات ارگانيک از استانداردها و دستورالعمل هاي بسيار سخت گيرانه اي تبعيت ميکنند که احتمال آلوده شدن اينگونه محصولات به هر گونه مواد شيمايي و سمي منتفي ميباشد.